Ünite 2: Tamamlayıcı Beslenmenin Sağlık Üzerine Etkileri

Dünya Sağlık Örgütü tamamlayıcı gıdaların aşağıdaki durumlarda gerekli olduğunu belirtmektedir:

"anne sütü (veya formula) bebeklerin beslenme gereksinimlerini karşılamaya artık yetmediğinde, anne sütünün yanında başka gıdalar ve sıvılar gereklidir.”
(WHO 2003)

Mevcut kanıtlara dayanarak tamamlayıcı gıdalara hem çok erken (< 12 ile 17 hafta) hem de çok geç (>26 hafta) başlanması istenmeyen sağlık sonuçlarına neden olabilir. DSÖ 'ye göre yaklaşık altı ay süreyle sadece anne sütüyle beslenme arzu edilen bir hedeftir ve tamamlayıcı beslenmeye çocuk talep ettikçe anne sütüyle beslemeye devam ederken 17.haftadan sonra ve en geç 26.haftada başlanmalıdır (Agostoni et al. 2008) (Bührer et al. 2014; Koletzko et al. 2013; EFSA 2009). Bu süre içerisinde tamamlayıcı gıdalar devam etmekte olan emzirmeyi 'tamamlama' amacı taşır ve sütle beslenmeden ailenin yediği gıdalara geçişi sağlar (Przyrembel 2012).

Tamamlayıcı gıdalara başlamanın zamanlaması bebekler arasında değişkenlik gösterir; ancak 6 ay süreyle sadece anne sütüyle beslenmek birçok sağlıklı zamanında doğan bebek açısından arzu edilen bir hedeftir. Tamamlayıcı gıdalar devam etmekte olan emzirmeyi 'tamamlama' amacı taşır ve sütle beslenmeden ailenin yediği gıdalara geçişi sağlar (Przyrembel 2012).

Anne sütüyle beslenme ve tamamlayıcı beslenmenin sağlık üzerinde kısa ve uzun süreli etkileri olabilir. Sağlık üzerindeki olası kısa süreli etkileri büyüme (kilo alma) ve enfeksiyonlar, olası uzun süreli etkileri ise obezite, atopik hastalık ve diabetes mellitus'u içerir. Ancak, mevcut güncel kanıtlara dayanarak tamamlayıcı gıdalara başlamanın bu sağlık etkileri üzerinde en yüksek veya en düşük riski oluşturduğu yaşı tam olarak saptamak zordur (Przyrembel 2012).

Anne sütüyle beslenmeyle ilgili kapsamlı literatürün aksine, tamamlayıcı beslenme dönemi ve bu dönemin daha sonraki sağlık ve gelişme sonuçlarına etkisi konusuna bugüne kadar daha az önem verilmiştir (Agostoni et al. 2008). Tamamlayıcı gıdalara başlamanın sağlık üzerine etkileri hakkındaki mevcut bilgiler ağırlıklı olarak gözleme dayalı çalışmalara dayanmaktadır, ancak daha fazla araştırma gerekmektedir (Przyrembel 2012). Aşağıdaki şekilde bebeklerin beslenmesi ve sağlık sonuçları arasındaki ilişkilerin anlaşılmasındaki karmaşıklıklar ve zorluklar gösterilmektedir.

Mevcut kanıtlara dayanarak tamamlayıcı gıdalara hem çok erken (< 12 ile 17 hafta) hem de çok geç başlamak (>26 hafta) istenmeyen sağlık sonuçlarına neden olabilir. Yaklaşık altı ay süreyle sadece anne sütüyle beslenme arzu edilen bir hedeftir ve tamamlayıcı beslenmeye 17. haftadan sonra ve en geç 26. haftada başlanmalıdır, bu arada anne sütüyle beslenmeye bu modülün Ünite 1'inde belirtildiği şekilde devam edilmelidir (Agostoni et al. 2008).

Şekil 1: Zamanlama ve sonuçlar arasındaki ilişki/nedenselliğin gücünü anlamanın karmaşıklığı ve güçlüğü. Çok erken veya çok geç başlamanın olumsuz sağlık sonuçları/hastalık riskinde artış olabilir: teorik 'dönem' (gölgesiz alan) ve güncel besleme uygulamaları (eğriler, şekiller ve yüzdeler yaklaşıktır). Noktalı eğri = formulayla beslenme, koyu eğri = anne sütü veya formula dışındaki sıvılar.

Kaynak: Przyrembel 2012, S. Karger AG, Basel'in izniyle basılmıştır