Ünite 4: Fizyolojik Yönler

ESPGHAN 'a göre

"bebeklerin tamamlayıcı gıdalarla güvenli bir şekilde başa çıkabilmesi için gerekli motor becerilere ulaştığı bir yaş aralığı vardır.”
(Agostoni et al. 2008)

Gelişmin değişik aşamalarında var olan beslenme reflekslerinin birkaçı farklı gıda tiplerinin verilmeye başlanmasını kolaylaştırabilir veya engelleyebilir. Doğum sırasında var olan aranma refleksi ve emme ve yutma mekanizmaları anne sütünün emilmesini kolaylaştırır, ancak öğürme katı gıdaların erken verilmeye başlamasını engelleyebilir. Bu öğürme refleksi genellikle 7 aylık olana kadar dilin arka kısmına geçer, böylece yaşı büyüyen bebeğin katı gıdalarla beslenmesini kolaylaştırır (WHO & UNICEF 1998).

Dört aylık olmadan önce bebeklerde bir besin topağı oluşturup onu orofarinkse aktarıp yutacak nöromusküler koordinasyon yoktur. Bebeklerin baş kontrolü ve arka desteği tam gelişmemiştir, bu da bebeklerin yarı-katı besinleri başarılı bir şekilde sindirme ve yutma pozisyonu sağlamasını güçleştirir. Beş aylık olduğunda, bebekler objeleri ağızlarına getirmeye başlar ve "çiğneme refleksi” ortaya çıkar, dişlerin çıkıp çıkmamasından bağımsız olarak bazı katı gıdaların tüketilmesine olanak sağlar (Michaelsen et al. 2003). Bebeğin proksimal kas sisteminde önemli değişiklikler olur, bu değişiklikler gövde, omuzlar ve boyun kaslarının gücünü ve dayanıklılığını artırır. Bu kas değişiklikleri bebeğe başını bağımsız olarak kontrol edip dik tutma becerisi kazandırmanın yanı sıra dil ve dudaklar gibi daha distal kasların ince motor gelişimine ve bunların yutma hazırlığı içinde daha katı besinleri içeri alma ve hareket ettirme fonksiyonlarına katkıda bulunur.

Altı aylık olduklarında birçok bebek destekle oturabilecek durumdadır ve yarı-katı bir besini kaşıktan emmek yerine üst dudağıyla kaşığı temizleyebilecek duruma gelir. Bir çok bebek 8 aylık olduğunda desteksiz oturabilir ve daha büyük porsiyonlarda daha katı topaklı besinleri çğneme ve yutmasını sağlayamaya yeterli dil esnekliğine kavuşmuştur. 9-12 aylıkken bir çok bebekte kendi kendini besleme, her iki eliyle fincandan içme ve ailenin diğer üyelerinin yediği gıdaları ufak tepek ayarlamalarla (küçük parçalara ayırıp kaşıkla veya parmakla yemek) yeme becerilerine sahiptir (Michaelsen et al. 2003). Aşağıda Tablo 3'te bebek ve küçük çocukların nörolojik gelişimi ve farklı yaşlarda tüketilebilecek besin çeşitleriyle ilgili tavsiyeler özetlenmektedir.

Tablo 3: Bebek ve küçük çocukların nörolojik gelişimi ve farklı yaşlarda tüketilebilecek besin türleriyle ilgili tavsiyeler.

Kaynak: Michaelsen et al. 2003; DSÖ EURO'nun izniyle basılmıştır

Buna ek olarak, altı ay civarında bebekler aşağıdaki belirtilerle gösterildiği gibi diğer besinler için fizyolojik ve gelişimsel açıdan hazırdır: 

• daha iyi baş kontrolü
• oturup öne eğilebilme becerisi 
  
• bakıcıya tok olduğunu anlatma becerisi (örn., başını başka yöne çevirme)
• başkaları yerken yiyeceklere ilgi gösterme