Ders 3: Karbonhidratlar
3.2 Diğer karbonhidratlar
Laktoz insan sütündeki temel karbonhidrattır. Laktaz ise bağırsakta laktozun (glukoz ve galaktoza) parçalanmasından sorumlu olan enzimdir. Gebelik yaşının 26 ila 34. haftaları arasında laktaz aktivitesinin vaktinde doğan bebeklere göre %70 daha az olduğu gösterilmiştir (Antonowicz & Lebenthal 1977). Erken doğan bebeklerdeki laktaz aktivitesindeki bu azalma beslenme intoleransına neden olabilir (Shulman et al. 2005). Bu nedenle, erken bebekler için hazırlanan bebek formulalarının çoğu laktoz içeriği düşürülmüş olarak hazırlanmaktadır. Düşük seviyede laktoz içeren erken doğan formulalarının kısa sürede total enteral beslenmeye yol açan gastrik rezidüeller gibi beslenme güçlüklerine neden olma olasılığı daha azdır (Griffin & Hansen 1999).
Galaktoz laktozun hidroliziyle salınan bir monosakkarittir. Karaciğerdeki Leloir yolağı yoluyla gerçekleşen galaktoz metabolizması glikojen olarak saklamak amacıyla veya enerji harcamak amacıyla galaktozu glukoza çevirir (Hay et al. 2014).
Inositol insan dokularında serbest halde (fosfolipid fosfatidilinositol) veya hücre membranlarında fosfoinositid olarak yaygın bir şekilde bulunan bir karbonhidrattır (Dawson & Freinkel 1961). Inositolün fetusun ve yenidoğanın yaşamının başlarındaki temel besin maddesi olduğu anlaşılmaktadır. Yenidoğanda inositol sinirlerin gelişimi ve pulmoner surfaktan fosfolipid üretimi ve olgunlaşması açısından özellikle önemlidir. Inositol insan meme sütünde nispeten büyük konsantrasyonlarda (1,200µmol/l civarında) kolayca bulunur (Hay et al. 2014) , ayrıca endojen olarak D-glukozdan üretilebilir. Randomize kontrollü çalışmalarla (RKÇ) yapılan yakın tarihli bir Cochrane incelemesinde erken doğan bebeklerde inositol takviyesinin etkileri değerlendirilmiş olup, inositol takviyesinin yenidoğan ve bebek ölüm oranlarında derece 3 veya 4 intraventriküler hemoraj (IVH) ve derece 3 veya üzeri prematürite retinopatisinde (ROP) önemli bir azalmayla bağlantılı olduğu saptanmıştır. Rutin olarak verilen inositol takviyesinin erken doğan bebeklere sağladığı faydaları test etmek amacıyla yapılan büyük ölçekli RKÇ şu anda devam etmektedir (Howlett et al. 2015).
Mannoz insan sütünde bulunan başka bir karbonhidrattır. Serbest konsantrasyonu inositolden (40µmol/l civarında) düşük olduğu halde, toplam mannoz konsantrasyonu aynı zamanda oligosakkaritler formunda da mevcut olduğundan daha yüksek olabilir. Mannoz ayrıca fetusun sinirsel gelişiminde de önemli, protein glikosilasyonunda kritik deredece önemli bir maddedir (Hay et al. 2014).
Referanslar:
Koletzko et al. 2014b
Adams & Fernandes 2014