Ünite 3: Bebek Formulası Çeşitleri ve Bileşimi

Biyoaktif faktörler biyolojik süreçleri, vücut fonksiyonlarını ve sağlığı etkileyen, yiyeceklerde bulunan elementlerdir. Anne sütü çok çeşitli biyoaktif faktör içerir, bunlar

"çeşitli mikroorganizmalar, hormonlar ve büyüme ve gelişmeyi etkileyen büyüme faktörleri, bağışıklık fonksiyonunu ve anti-enflamatuar bileşenleri düzenleyen ajanlarla bebeklere enfeksiyondan korunma sağlar.”
(Hamosh 2001). 

Ne yazık ki bu biyoaktif faktörlerin birçoğunu bebek formulasına katmak şu anda uygun değildir. Bununla birlikte, bazı biyoaktif faktörler halihazırda formulada bulunurken, diğerleri ileride ilginç katkılar sağlama potantiyeline sahip gözükmektedir.

İnsan sütünün iki önemli biyoaktif bileşeni laktoferrin ve alfa-laktalbümindir. Laktoferrin insan sütünde en bol bulunan ikinci proteindir, ve whey fraksiyonunun önemli bir kısmını oluşturur. Bebeğin gastrointestinal sistemini hedef alarak ve bebeği enfeksiyonlardan koruyarak bağışıklığın artırılmasında ve demir emiliminde rol oynadığı düşünülen demir-bağlayıcı bir glikoproteindir (Ferruzzi & Neilson 2010; Ballard & Morrow 2013). Laktoferrin insan sütünde sığır sütünde bulunanın 5 ila 10 katı daha yüksek konsantrasyonlarda bulunur (Ferruzzi & Neilson 2010). Sığır laktoferrin izolatları 2003 yılından beri bebek formulalarında takviye olarak kullanılmaktadır ve dünyanın her yerinde bebek formulalarında bulunmaktadır
(Ferruzzi & Neilson 2010).

Alfa-laktalbümin insan sütünde toplam insan sütü proteinin %20-25'ini oluşturan ana whey proteinidir. Antimikrobiyal olarak etki göstermek dahil diğer fizyolojik süreçlere ek olarak demirin emiliminde yardımcı olduğu bildirilmiştir (Peso Echarri et al. 2012). Buna karşın, 2012 yılında bu duruma sağlıklı ve vaktinde doğmuş bebeklerde alfa-laktalbüminin demir emilimi üzerindeki etkisini araştıran Szymlek-Gay karşı çıkmış ve demir emiliminde artış olduğuna dair kanıta rastlamamıştır (Szymlek-Gay et al. 2012). İnek sütü insan alfa-laktalbümininden farklılık göstermesine rağmen, örn., düşük seviyelerde arginin, doğal olarak %2-5 alfa-laktalbümin içerir (Lonnerdal & Lien 2003).  Alfa-laktalbümin bebeklerde tek protein kaynağı olarak işe yaramayacağından, bebek formulalarına sıklıkla sığır alfa-laktalbümini ile zenginleştirilmiş protein fraksiyonları eklenir
(Lonnerdal & Lien 2003).

Bebek formulalarında ilgi çeken başka bir biyoaktif bileşik de lüteindir. Lütein insan sütünde bulunan bir karotenoiddir ve annenin diyetinden, çoğunlukla brokoli, bezelye ve ıspanaktan elde edilir. Güçlü bir antioksidan ve gözün yapısal bir bileşenidir, ve oksidatif hasara karşı korumadan sorumlu olma potansiyeline sahiptir. Bugüne kadar lüteinin bebek formulasına eklenmesinin bebeklerde görme keskinliğini etkilediğini düşündürecek bir veriye rastlanmamıştır, ancak erişkinlerle yapılan bazı çalışmalar lüteinin görme bozukluğu olan erişkinlerde faydasının kanıtlandığı gösterilmiştir (Capeding et al. 2010). 2010 yılında Capeding Filipinler'de 240 bebekle sağlıklı vaktinde doğmuş bebeklerde büyüme ve güvenlik üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla lütein-takviyeli bir bebek formulasıyla randomize çift-kör bir klinik çalışma yapmıştır, istiyordu. Bebekler standart bebek formulası veya lütein takviyeli formula ile beslendikleri iki gruptan birine randomize edildi. Araştırmacılar iki grupta ölçülen büyüme parametrelerinin herhangi birinde farklılık bildirmedi ve bebek formulasına lütein takviyesi yapmanın bebeklerde güvenli olduğu ve normal büyümeyi desteklediği sonucuna vardı (Capeding et al. 2010).  2013 yılında Costa lütein takviyesinin prematüre bebeklerde toplam antioksidan durumu üzerindeki etkilerini araştırmak için randomize klinik bir çalışma yapmış ve pozitif etki olduğuna dair kanıta rastlamamıştır. Araştırmacılara göre

"en iyi takviye şeklinin belirlenebilmesi için yenidoğan döneminde lüteinin biyoyararlanımını daha iyi anlayacak başka çalışmalar yapılması gereklidir.” (Costa et al. 2013).