Ders 4: Amino Asitler ve Proteinler
4.1 Giriş
Pozitif bir nitrojen dengesi ve buna bağlı olarak büyüme ve gelişme sağlayabilmek için yeterli protein alımına sahip uygun bir beslenme şarttır. Proteinler tüm hücrelerin en önemli yapısal ögesi olarak vücudun yapı taşlarıdır. Proteinler bir veya daha fazla uzun amino asit alt birim zincirinden oluşan makromoleküllerdir. Bir protein molekülü oluşturmak için amino asitler peptit bağlarla biraraya gelir. Zincirler sadece birkaç amino asitle (di, tri veya oligopeptitler) ya da binlercesini oluşturan polipeptitlerle oluşturulabilir. X-ışını kristalografisi proteinlerin doğrusal zincirlerden oluşmadığını, ancak 3 boyutlu bir yapıda katlandıklarını göstermiştir (van Goudoever et al. 2014).
Memelilerin proteinleri α-amino asitlerden oluşur, bu da hem karboksil grubu hem de amino nitrojen grubunun merkezi bir α-karbona bağlandığı anlamına gelir:
Şekil 3: α-amino asit: merkezi bir α-karbonuna bağlı bir amino (NH2) grubu, bir karboksil (COOH) grubu ve bir yan zincir.
Kaynak: van Goudoever et al. 2014, S. Karger AG, İsviçre'nin izniyle basılmıştır
Temel zorunlu amino asitler insanlar tarafından sentezlenememektedir, ancak dış kaynaklardan (enteral veya parental alım) sağlanmak zorundadır.
Temel olmayan ve zorunlu olmayan amino asitler diğer amino asitlerden veya amino asit öncülerinden yapılabilir.
Başka bir amino asit kategorisi olan koşullu temel amino asitler genel olarak insanlar tarafından sentezlenebilir; ancak, çok erken doğan bebekler bu amino asitleri yeterli bir şekilde sentezleyemeyebilir, bu nedenle dışardan alım gerektirebilir (Tablo 2). Erken doğan bebeklere parenteral uygulama için verilen amino asitler normalde anne sütüyle beslenerek büyüyen bebeklerinkine benzer serbest amino asit konsantrasyonlarına yol açan karışımlar halinde temin edilir (Koletzko et al. 2005).
Tablo 2: Kategoriye göre Amino asitler
Kaynak: Koletzko et al. 2005, izniyle basılmıştır