Ders 1: Bebek Formulasının Hazırlanması
1.1 Formulanın Doğru Hazırlanmasının Önemi
Formula besinlerin doğru hazırlanması bebeklerin sağlığı ve iyiliği açısından şarttır. Formulayı doğru bir şekilde hazırlayabilmek için ebeveynler veya bakıcılar formulayı hem doğru hem de hijyenik hazırlamak zorundadır. Bebek formulası genellikle piyasada üç şekilde bulunur:
- kullanıma hazır formula
- sıvı konsantre
- toz halinde bebek formulası (PIF)
Kullanım öncesinde hem sıvı konsantreler hem de PIF temiz suyla uygun miktarda seyreltme gerektirir. Formulayla beslenen bebeklere doğru miktarda temel besin maddelerinin verilmesi için katkı maddelerinin doğru ölçülmesi şarttır. Formula fazla seyreltilirse yetersiz kalori ve besin maddesi alımına neden olabilir. Formula çok konsantre ise dehidrasyon, diyare ve aşırı kalori alımına yol açarak aşırı kilo veya obeziteye neden olabilir (Labiner-Wolfe et al. 2008). Şiddetli olgularda hipernatremi görülebilir
(Leung et al. 2009).
2002 yılında Egemen et al. Özkanlar Türkiye'de ebeveynlerin bebek formulası hazırlama uygulamalarını incelemiştir. Çalışmada yer alan annelerin %81'inin bebeklerini doktor önerisi sonrasında formulaya başlattıklarını belirtmesine rağmen sadece %28.6'sı formulanın doğru hazırlanması konusunda doktordan bilgi aldıklarını bildirmiştir
(Egemen et al. 2002).
Bebeklerin annelerinden bebekleri için iki ayrı öğün hazırlamaları istendi ve bundan bebek formulasının doğru hazırlanıp hazırlanmadığını saptamak amacıyla örnekler alındı ve analiz edildi. Görüşme yapılan annelerin %92.9'unun formulayı özel bir ölçüm aleti kullanarak hazırlamasına rağmen, annelerin %62.4'ü formulayı gerekenden daha fazla seyreltirken, %9.5'i doğru seyreltme için gerekenden daha az su kullandı (Şekil 1). Toplamda annelerin neredeyse dörtte üçü bebek formulasını yanlış hazırladı (Egemen et al. 2002). Bu çalışmanın sonuçları annelerin sağlık uzmanları tarafından doğru bebek formulası hazırlanması uygulamaları konusunda düzgün bir şekilde eğitilmesi ihtiyacını göstermektedir. Hem toz hem de suyun ölçümü için doğru ölçü araçlarının kullanılması ihtiyacına yapılan vurgu büyük önem taşımaktadır. Ebeveynler ayrıca yanlış formula hazırlamanın özellikle sadece formulayla beslenen bebeklere zarar verebilecek olan sonuçlarını anlamalıdır.
Şekil 1. Formula hazırlanmasında kullanılan su miktarının formula ambalajı üzerinde önerilen hacime göre yüzde değişimi
Ortak örneklerde ortalama seyreltme farkı 3.9 ± 3.1 olarak saptandı. Doğru formula hazırlamanın sınır değeri 3.9 ± 2 SS'e ayarlanmıştır
Kaynak: Egemen et al. 2002 izin alarak basılmıştır
